sábado, 22 de enero de 2011

Los 100 años del Tayta José María


El gobierno, con un gran sentido comercial, denominó a este año, como el del descubrimiento de Machu Picchu. La decisión, como debía ser, originó numerosas protestas, sin embargo desde fuera del ámbito oficial los diversos homenajes que se le están dando a Arguedas es apoteósico, son como las llocllas que avanzan incontenibles. Pero como dijimos antes, nuestro mejor homenaje es leerlo y difundirlo.

Katatay

Llaqtay puyus katatachkan
warmikunapa llaki puyu sonqonwan tupaykuspa.
¡Ama katataychu, llaki,
kunturpa sombranmi hamuykuchkan!
- Imapaqmi hamun chay sombra
aukikunapa sutinpichu
icha Jesus yawarninpa kamachisqanchu.
Manchakunin, taytallay.
-Ama katataychu;
manan yawarchu
manan auki wamanichu;
Intipa kanchariyninmi kuntur rapranpi hamuchkan.
-Manchakunin, taytay.
Intiqa kañanmi, uywakunata, kausayta.
Orqokunapis, may sacha sachakunapis,
yarqasqa machaqway, Intip churin.
- Manam Intichu, sonqonpa kusiy, apaq kanchariynillanmi
kunturpa sombra ñawinpi hamuchkan.
Manan Intichu; kanchariynillanmi.
¡Sayay, sayariy! Chay mana chanin kunturpa ñawinta
chaskiy; katatay paywan.
Hatun yunka sachakuna hina, kuyuy,
qapariyta kachaykuy.
¡Huñunakuychik, llaqtay runa,
kanchiriywan katataychik!
Amaru yawarta upyaychik;
rauraq yawarqa kunturpa ñawinman chayanmi,
cieluta huntanmi, chay qori yawar.
Paqariy, taytay, vida, runachallay runa,
ancha kuyana.

(Ñoqa, José María Arguedas, Puquio Chaupi ayllu runan, kay hayllitakita qellqarani, Ishua llaqta wawqey kunata taksa wasichanpi Virgen Cocharcas visperanta tusuyta qawaykuspa. Ñoqapas tusuchaykurqanim, takichaykur qanitaq, Ishua sumaq wawqeykunawan; kimsa puncaho Sitimbre killapi, Pueblo Libripi, kay hatun llaqta Limapi)

En el poema, hay tres voces que fácilmente pudieron haber sido puestos en quechua (sombra,llanthu; vida, kausay y cielo, hanaq pacha), pero el Tayta prefirió el castellano.

No hay comentarios: